Inne, mniej znane oblicze wczesnego okresu czechosłowackiej Nowej Fali – dalekie od Hrabalowskiego kina małego realizmu. Jaromil Jireš robi tu ukłon w stronę francuskiej awangardy końca lat 50. – jego debiutancki Pierwszy krzyk zbliża się formą do Zeszłego roku w Marienbadzie Alaina Resnais'go czy wczesnych dzieł Jeana-Luca Godarda. Pokazując dzień z życia pary oczekującej dziecka, Jireš ilustruje, jak przyszli rodzice spędzają czas osobno; wspomnienia przeplatają się z marzeniami sennymi, widma przeszłości z wyobrażeniami. Retrospekcji jest tu tak dużo, że trudno się zorientować, czyje myśli śledzimy – Slávka (gwiazdor Josef Abrhám w jednej ze swoich pierwszych ról), Ivany (Eva Límanová, debiutantka), a może obojga naraz? Jireš sprawnie operuje dynamicznym montażem, długie ujęcia przeplata stopklatkami, a większość obsady – dla zwiększenia wrażenia realizmu – to naturszczycy. Po latach film wciąż wygląda świeżo, wszak „awangardy się nie starzeją”.
Jacek Dziduszko (Kino na Granicy)
Urodzony w 1935 roku w Bratysławie reżyser i scenarzysta, z wykształcenia także operator filmowy. Studiował na praskiej FAMU. Uznanie zdobył dzięki Pierwszemu krzykowi (1963). Swoją pozycję wśród nowofalowców ugruntował jedną z nowel w Perłach na dnie, których realizację sam zaproponował, oraz dramatem Żart (1968), głośną adaptacją rozrachunkowej powieści Milana Kundery. Zmarł w 2001 roku w Pradze.
1963 Pierwszy krzyk / Křik / The Cry
1969 Żart / Žert / The Joke
1970 Waleria i tydzień cudów / Valerie a týden divu / Valerie and Her Week of Wonders
1972 I pozdrawiam jaskółki / ..a pozdravuji vlastovky / And Give My Love to the Swallows
1991 Labyrinth