Międzywojenna Warszawa. Młody poeta, Lucjan Salis po powrocie z Zakopanego, gdzie leczył gruźlicę, wprowadza się do sublokatorskiego pokoju. Chce wierzyć, że wyzdrowieje i będzie pisał. Pozostali lokatorzy – literat Stukonis, student prawa Bednarczyk – oraz zaprzyjaźniony z nimi ekscentryczny „Dziadzia”, artysta życia, podobnie niespełnieni, funkcjonujący na marginesie rzeczywistości, także żyją iluzjami.
Adaptacja wydanej w 1932 roku i wówczas skandalizującej („pornograficzny paszkwil”) środowiskowej powieści Zbigniewa Uniłowskiego, który sportretował w niej członków literackiej grupy „Kwadryga”. Has odczytał ją po swojemu, ignorując ów towarzysko-personalny podtekst, łagodząc naturalistyczny ton i widząc w losach bohaterów historię bardziej uniwersalną, opowieść o młodych, niespełnionych artystach, wrażliwych outsiderach pogrążonych w marazmie i kultywujących swe wyobcowanie. Trzeci w dorobku reżysera film potwierdzający jego osobne miejsce w polskim kinie, zrealizowany z ulubionymi aktorami – z Gustawem Holoubkiem i Ireną Netto na czele – i pierwszy ze scenografem Jerzym Skarżyńskim, odtąd stałym współpracownikiem.
Wojciech Jerzy Has, reżyser filmowy, scenarzysta, producent, urodził się w 1925, zmarł w 2000 roku. Studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Był artystą osobnym, często nazywany wizjonerem kina. Najważniejsze swoje filmy stworzył w okresie rozkwitu szkoły polskiej. Debiutował w 1957 r. filmem Pętla, pełnym inspiracji niemieckim ekspresjonizmem i francuskim realizmem poetyckim. Precyzyjnie zaplanowane ujęcia, niesamowita atmosfera z pogranicza świata realnego i baśni, dopracowana scenografia, bohater wyalienowany z codzienności, zgłębianie powikłanej psychiki człowieka - to charakterystyczne cechy stylu Hasa, które znakomicie rozwinął w swoich późniejszych filmach - m.in. w Sanatorium pod Klepsydrą. Jak być kochaną ze słynną rolą Zbigniewa Cybulskiego bliskie jest założeniom polskiej szkoły filmowej. Obraz ten otworzył pasmo sukcesów reżysera, dziś uznawany jest za jeden z najlepszych polskich filmów psychologicznych.
Filmografia:
1947 Harmonia/ Harmony
1957 Pętla/ The Noose
1958 Pożegnania/ Farewells
1959 Wspólny pokój/ One Room Tenants
1960 Rozstanie/ Goodbye to the Past
1962 Jak być kochaną/ How to Be Loved
1964 Rękopis znaleziony w Saragossie/ The Saragossa Manuscript
1968 Lalka/ The Doll
1973 Sanatorium pod Klesydrą/ The Hour-Glass Sanatorium
1982 Nieciekawa historia/ An Uneventful Story
1984 Pismak/ Write and Fight
1985 Osobisty pamiętnik grzesznika przez niego samego spisany/ Memoirs of a Sinner
1988 Niezwykła podróż Baltazara Kobera/ The Tribulations of Balthazar Kober