Jeden z najbardziej niezwykłych polskich filmów kostiumowych. Przedziwne perypetie Alfonsa van Wordena podczas jego podróży do Madrytu, gdzie ma objąć służbę w gwardii walońskiej, są okazją do opowiadania – przez spotykane przez niego postaci – kolejnych intrygujących historii. Bohater kilkakrotnie w zagadkowy sposób powraca do punktu wyjścia – tajemniczej karczmy i jej upiornego otoczenia, by ponownie wyruszać w znane mu czasy i przestrzenie, jednak za każdym razem wypełnione innymi postaciami i widziane z innej perspektywy.
Jest to adaptacja XIX-wiecznej powieści Jana Nepomucena Potockiego, dzieła o losach równie skomplikowanych, co opowiedziana w nim historia, opublikowanym ponad 140 lat po śmierci autora. Jest jednym z najciekawszych przykładów narracji szkatułkowej, w której jedna historia prowadzi do drugiej, a z kolei ta do kolejnych, a wszystkie razem tworzą pełen obraz fabuły. Film Hasa został wyróżniony na zagranicznych festiwalach i zdobył uznanie w wielu krajach. Podobnie, jak jego literacki pierwowzór, przez dziesięciolecia krążył po świecie w różnych skróconych wersjach, aż w 1997 roku, z inicjatywy Martina Scorsese i Francisa Forda Coppoli, zrekonstruowano jego pełną wersję i zaprezentowano ją zachodniej publiczności.
Wojciech Jerzy Has, reżyser filmowy, scenarzysta, producent, urodził się w 1925, zmarł w 2000 roku. Studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Był artystą osobnym, często nazywany wizjonerem kina. Najważniejsze swoje filmy stworzył w okresie rozkwitu szkoły polskiej. Debiutował w 1957 r. filmem Pętla, pełnym inspiracji niemieckim ekspresjonizmem i francuskim realizmem poetyckim. Precyzyjnie zaplanowane ujęcia, niesamowita atmosfera z pogranicza świata realnego i baśni, dopracowana scenografia, bohater wyalienowany z codzienności, zgłębianie powikłanej psychiki człowieka - to charakterystyczne cechy stylu Hasa, które znakomicie rozwinął w swoich późniejszych filmach - m.in. w Sanatorium pod Klepsydrą. Jak być kochaną ze słynną rolą Zbigniewa Cybulskiego bliskie jest założeniom polskiej szkoły filmowej. Obraz ten otworzył pasmo sukcesów reżysera, dziś uznawany jest za jeden z najlepszych polskich filmów psychologicznych.
Filmografia:
1947 Harmonia/ Harmony
1957 Pętla/ The Noose
1958 Pożegnania/ Farewells
1959 Wspólny pokój/ One Room Tenants
1960 Rozstanie/ Goodbye to the Past
1962 Jak być kochaną/ How to Be Loved
1964 Rękopis znaleziony w Saragossie/ The Saragossa Manuscript
1968 Lalka/ The Doll
1973 Sanatorium pod Klesydrą/ The Hour-Glass Sanatorium
1982 Nieciekawa historia/ An Uneventful Story
1984 Pismak/ Write and Fight
1985 Osobisty pamiętnik grzesznika przez niego samego spisany/ Memoirs of a Sinner
1988 Niezwykła podróż Baltazara Kobera/ The Tribulations of Balthazar Kober